dinsdag 25 februari 2014

Het trappenhuis – Lagereschooltijd (5)


Het trappenhuis in m'n ouwe school is nog helemaal intact. Leuningen van een oude soort kunststof, geen bakeliet, glimmend zwart. Om naar beneden te glijden. Daaronder een smeedijzeren hekwerk, nog in dezelfde vanillevla-gele kleur. De treden van marmer, warm gewolkt rood en geel.


Onder in het trappenhuis is een rijtje treden waar het marmer is weggesleten. Op de meest belopen route, die van de begane grond naar de eerste verdieping. Dat is langs de middenleuning. De kortste weg omhoog, maar niet omlaag. Dat kun je lezen op de bordjes, die daar al vijftig jaar hangen.

woensdag 19 februari 2014

Tijd om te kijken

Onder in het trappenhuis. Still uit 'Het filmzaaltje' in de serie 'Sporen van vroeger'.

Vanavond had ik eindelijk de tijd om naar mezelf te kijken. Hoe was de uitzending geworden? Stond ik er na die paar maanden nog wel achter, wat ik toen gezegd had? Had ik er geen rare dingen uitgeflapt? Maakte ik geen gekke bewegingen? Trok ik niet met m'n oog, neus, mond of oor? Sprak ik nergens voor m'n beurt? Konden de mensen me überhaupt wel verstaan? Ik heb nu eenmaal een neiging tot mompelen.

In het filmzaaltje. Still uit 'Het filmzaaltje' in de serie 'Sporen van vroeger'.

Nou, het viel allemaal best wel mee. Meer dan mee zelfs. Zelden zo'n prachtprogramma gezien. Geen strakke regie of andere beperkingen. Misschien dat daardoor de gesprekken zo soepel verliepen. De enige regie die er was, was dat we onder in de school zouden beginnen, letterlijk onder aan de trappen van het trappenhuis, om uiteindelijk, al keuvelend en herinneringen ophalend, boven in de school te eindigen, in het filmzaaltje. Die hele wandeling omhoog met alles wat er onderweg gebeurde, zoals het meisje dat de klassen rondging om te trakteren en op haar hoofd een hoedje droeg met 'Weer een jaartje wijzer', waarmee we weer mooi konden aansluiten bij de naam van de school: 'Opleidingsschool' – geen school in Nederland die zo heet, en al helemaal geen lagere school –, al die toevallige gebeurtenissen in dat ene uurtje filmen, ze vielen allemaal op hun plek en kwamen allemaal op het juiste moment. Zoals die scène met die jongen die de klas nog in wilde terwijl Adri de deur al had dichtgedaan. Schitterend. Je moet het zien om het te begrijpen. Als Adri vertelt dat ie altijd naar de wc ging om daar uit het raam te kijken hoe laat het op de kerktoren was, gaat zelfs de camera even door de knieën, om aan te geven hoe klein, of groot, we toen waren. Allemaal ingrediënten die ervoor zorgen dat er een lekker verhaal ontstaat. Verfrissende televisie!

En om het te zien, moest ik wel even helemaal naar m'n dochter, want ik heb geen Ziggo. Maar dat had ik er graag voor over. Over een paar weekjes kan de hele wereld het zien, op YouTube.

dinsdag 18 februari 2014

Bij de dokter

Om bloed af te nemen wordt Zorro kaalgeschoren op een pek waar hij zelf niet bij kan.

Gisteren zijn we met Zorro weer bij de dokter geweest. Hij moest daar eigenlijk al na een maand naartoe, maar het lijkt zo goed met hem te gaan sinds hij dat nierdieetvoer krijgt – hij loopt te rennen en te vliegen – dat we dat moment wat hadden uitgesteld. Al zou je elke dag wel met hem naar de dierenarts willen, want hij vindt het reisje erheen en de belevenissen in de wachtkamer machtig interessant. Gisteren had hij gezelschap van een te dik hondje, waar het ook goed mee ging, want nadat hij op de weegschaal was geweest, bleek hij vijf kilo te zijn afgevallen, van dertien naar acht kilo, ving ik op – er blijft geen hond van over, zou je denken –, en een grote, zwarte bouvier, die gelukkig net binnenkwam toen wij weer vertrokken. Voor Zorro, die nooit buiten komt, was dit een reus.

Maar gaat het echt goed met Zorro? Vandaag kregen we de uitslag. In het bloed wordt vooral gekeken naar de waarden van de kreatinine en de fosfor. Die moeten onder een bepaald niveau zijn. Want beter wordt hij niet meer, maar met de juiste voeding kunnen we nog lang van hem genieten. De waarden bleken met bijna de helft verminderd. Hij doet het dus goed op z'n nierdieet en hoeft geen extra medicijnen. Over drie maanden terugkomen.

vrijdag 14 februari 2014

Het filmzaaltje op televisie

LIVE OPGENOMEN


Allemaal kijken! Zeker als je d'r op gezeten hebt!

Voor het programma Sporen van vroeger van RTV Katwijk maakte Adri van Beelen met mij een reportage over het filmzaaltje van de Christelijke Opleidingsschool. Dat was in december. Het was een gezellige dag en we mochten overal filmen. Met Jaap Arnoldus, die de camera bediende, daarbij geholpen door stagiaire Robin Haasnoot.

Ben benieuwd wat het geworden is. Net als u!

De eerste uitzending is op maandag 17 februari omstreeks 20.30 uur. De uitzending wordt op de avonden daarna nog de gehele week herhaald rond dat tijdstip, hoe laat precies is afhankelijk van de programmaindeling. In de week daarna wordt het programma iedere dag herhaald om 10.00 uur en 16.00 uur. Alleen via Ziggo digitaal, kanaal 41. Maar heb je het dan nog niet gezien, geen nood, want de uitzending wordt daarna op YouTube gezet, voor de eeuwigheid.

donderdag 13 februari 2014

Nog vier nachtjes...


... slapen, of nog een paar nachtjes extra voor sommigen, maar dat lijkt me niet onoverkomelijk.

dinsdag 11 februari 2014

Het klompendansje van Shirley Temple


Shirley Temple is gisteren op 85-jarige leeftijd overleden.

Boudewijn Smid haalde haar nog aan op bladzijde 43 van Enclave Volendam: 'Dankzij hen [de Amerikanen door wie rond 1900 het clichébeeld van Holland ontstond] deed Shirley Temple in 1938 een klompendansje in Volendammer kostuum om Nederland uit te beelden in de Hollywoodfilm Heidi.'

Afgelopen vrijdag hadden we het er nog over.

maandag 10 februari 2014

vrijdag 7 februari 2014

Enclave Volendam


Volendammers. Er zijn er die elke dag hun auto wassen of het straatje voor hun huis stofzuigen. Hun huis, dat hetzelfde is ingericht als dat van de buren. Met flink veel wit en goud en de gordijnen open. Ze doen elkaar na en weten alles van elkaar. Er zijn vrouwen in het dorp die iedere vijf jaar een nieuwe keuken willen. Dat kunnen hun mannen niet aan en daarom gaan ze dan maar uit elkaar.

Volendam bestaat uit tien families (oorspronkelijk zeven): Tol, Schilder, Veerman, Koning, Boer, Jonk, Zwarthoed, Kwakman, Smid en Bond. Daarom is er de Volendamse ziekte en nog veel meer ziekten, omdat ze allemaal familie van elkaar zijn.

Volendammers. Als ze op vakantie gaan, gaan ze allemaal in dezelfde tijd naar dezelfde camping aan het Comomeer. Zo zijn ze altijd bij elkaar, binnen en buiten hun dorp.

Volendam bestaat niet, kun je zeggen, het is een leugen, een decor, façade. De huizen op de Dijk, wat je er van ziet, zo zou het óngeveer gewéést kúnnen zijn. Maar de groene en witte planken van de gevels zijn van kunststof en komen van de Gamma en alles daarachter is nieuwbouw. Want Volendammers houden van nieuw, want oud is vies. En ze hebben er het geld voor, om alles wat oud is te vervangen, want ze werken er hard voor. Het enige monument in het dorp is de hervormde kerk – de laatste stolphoevekerk die er nog op de wereld bestaat –, maar wat jammer nou, de Volendammers zijn katholiek. En daarmee is het dorp een buitenbeentje, want alle andere vissersdorpen zijn protestant.

Om erachter te komen waarom Volendam zo anders is, ging Boudewijn Smid er wonen, een heel jaar lang, en schreef er een prachtig boek over: Enclave Volendam. Ook over al die andere dingen die het dorp zo beroemd en berucht maken.

Over het vele drinken dat de Volendammers doen en het coke snuiven. Over de palingsound en over waarom al die zangers, die Jan Smit en Nick en Simon, vooral zo gewoon moeten blijven.

Over Leendert Spaander en Aaltje Kout, die van buiten kwamen, maar wel, als vreemden – 'jassen' noemen ze dat in Volendam – het dorp wereldberoemd gemaakt hebben. Want Volendam was niks. Het waren arme vissers. Leendert kwam uit Nieuwendam, Aaltje uit Edam. Ze trouwden en kochten een café. Dat café werd later Hotel Spaander. Ze haalden er kunstschilders naartoe, van overal vandaan, uit Engeland, Duitsland, Frankrijk en zelfs helemaal uit Amerika. De Volendammers hesen zich in klederdracht en lieten zich portretteren. Aan de achterkant van het hotel liet Spaander ateliers bouwen en als de kunstenaars hun kamer niet konden betalen, o hoe romantisch, betaalden ze met een schilderij of tekening. Zo ontstond een omvangrijke verzameling, die tot vandaag de dag te bewonderen is in de gelagkamer en de zalen en gangen van het hotel.

Smid schrijft erover hoe Leendert Spaander de Holland Mania aan het einde van de negentiende eeuw verder aanzwengelt en waar dat uiteindelijk toe leidt. De Amerikanen die rond 1900 naar Volendam kwamen hadden 'vooral oog voor de kanten mutsen, de klompen en de molens. Door hen ontstond het nog steeds heersende clichébeeld van Holland. Dankzij hen deed Shirley Temple in 1938 een klompendansje in Volendammer kostuum om Nederland uit te beelden in de Hollywoodfilm Heidi. Dankzij hen startte Coca-Cola in 1949 een reclamecampagne met een meisje in Volendammer kostuum. Dankzij hen maakt Frau Antje sinds 1961 in Duitsland reclame voor Nederlandse boter en kaas, terwijl ze eigenlijk een vissersmeisje is met een kapje, gemodelleerd naar de Volendamse hul. Dankzij hen kwam in 1994 een barbiepop in Volendammer klederdracht op de markt. Dankzij de Amerikaanse kunstenaars beginnen buitenlanders tot op de dag van vandaag over klederdracht, klompen, molens én Volendam als het over Nederland gaat.' (p. 42-43)

Mooi hè! Staat allemaal in het boek. Dat leest als een trein. Lees er de recensie van Geert Mak nog maar eens op na (NRC, 29 november 2013).

Boudewijn Smid, Enclave Volendam. Het verhaal van een dorpAmsterdam, Thomas Rap, 2013.