vrijdag 23 februari 2018

Hun kleutertijd


M'n moeder met haar broer. Ze schelen precies tien maanden en tien dagen. Zij nu 85, hij 86. Allebei nog dezelfde ogen, dezelfde blik. Dat ondeugende had ze toen al, hij dat lieve. Niets veranderd, in die pakweg 81 jaar.

vrijdag 16 februari 2018

Een Voorstraatje – De Voorstraat (14)

Deze is van bakkerij C. Guijt in de Roest van Limburgstraat. Foto: Jan van der Luijt.

Deze foto stuurde Jan mij vanmiddag via de app: 'Om in het thema te blijven... je weet dat dit een Voorstraetje wordt genoemd?' Zo werd een mergpijp genoemd. Jan is bij zijn moeder op visite met het gebak en zo komen de herinneringen bovendrijven. 'Bakker Van Egmond op de Voorstraat zeewaarts van het oude postkantoor gesitueerd verkocht ze.' Bakker Van Egmond, 't Melkbeertje werd hij genoemd, vertelt Jan mij, 'geëmigreerd naar Canada en daar vlot en kinderloos overleden'. Dat is te mooi voor het verhaal misschien, het maakt het extra dramatisch, maar kinderloos was hij niet. Mijn moeder, bij wie ik toevallig op hetzelfde moment op visite ben, weet te vertellen dat behalve zijn vrouw ook zijn dochter in de winkel stond en zijn moeder. Want behalve Voorstraatjes verkocht hij nog meer lekkers. Daarom stond het winkeltje altijd vol. Dat winkeltje was naast een steegje – een 'slopje', zeggen we in Katwijk – naast het oude postkantoor, waar later de meubelzaak van Haasnoot in gekomen is. Een heel smal winkeltje met schuin op de hoek de winkeldeur, die altijd openstond. Zo warm was het van al die klanten binnen. Die altijd in de rij stonden. 'Maar ze verkochten dan ook goeie spullen,' vertelt mijn moeder. 'En ook heerlijk cakebrood met rozijnen, klein formaat, heerlijk mals! We wulle 't recept!' appt Jan terug in het Katwijks. Jan vertelt dat er een vrouwtje met grijs haar en kringen onder de ogen achter de toonbank stond en dat de omschrijving van de winkel door zijn moeder aan de andere kant van de lijn 'met veel jae-jae's' wordt beaamd. Mijn moeder vertelt op haar beurt weer dat de bakker 'alle booskoppe nog met een fies met een mand erop' deed, 'later een auwtootje'. Hij had een dikke buik en een groot hoofd en liep altijd te roken. Die dikke buik kwam van het snoepen in z'n winkeltje, wat hij de hele dag deed. Het was ook allemaal zo lekker! De mensen waarschuwden hem er ook voor, vertelt ze. En ze gaat verder: 'Als m'n moeder een keer trek had in lekkere koekies, moest ik ze dáár gaan halen. Ze hadden ook heel lekker brood. Echt lux.' En toen gingen ze opeens emigreren. Ja, dat weet ik ook nog wel, zeg ik tegen mijn moeder. Dat was een hele schok.

Foto: Jan van der Luijt.

Maar mooi dat die bakkerswinkel van Van Egmond en Van Egmond zelf, via de beide moeders, die van Jan en die van mij, en via de app, weer even helemaal tot leven kwamen, als een plaatje uit een boek van Anton Pieck.

Met dank aan Dicky van der Luijt-de Jong, Jan van der Luijt en Nel de Vink-van Duijn.

woensdag 14 februari 2018

Onderweg naar Den Dulk – De Voorstraat (13)

Nu.

Onderweg naar Den Dulk, om de gevulde koeken, midden in de nacht, na het kapen van die vlag, kwam je langs een van de grootste aanfluitingen van Katwijk, tegenover de Nieuwe Kerk: de nieuwe bejaardenwoningen, die voor het gast- en weeshuis in de plaats gekomen waren. Hoe durfden ze die het Gasthuishof te noemen! En hoe hadden ze die beelden van die weesjongen en dat weesmeisje daar zomaar in die muren kunnen metselen! Schaamrood, schaamrood zou je ervan op je wangen moeten krijgen!

Voor de zekerheid, en vooral om het er nog even flink in te wrijven bij de heren politici en kerkrentmeesters van destijds,* voor zover ze nog in leven zijn natuurlijk, laat ik nog even zien hoe mooi het was.

Toen.

Ik kan er nog altijd zo boos om worden. Domme lui. Dat ze bestaan hebben. Een blijvende en eeuwigdurende schande voor ons ooit zo mooie dorp.

* In Katwijk hebben we daar een prachtig woord voor, voor zo'n clubje notabelen dat zich belangrijk voelt en voor iedereen de dienst uitmaakt: 't sanhedrin. Het is een woord uit de Bijbel. Oorspronkelijk was het sanhedrin de Hoge Raad der Israëlieten, die als besturende vergadering het toezicht had over de uiterlijke eredienst. Samen met de bank uit het vorige bericht en een grote bouwonderneming maakten de kerkrentmeesters (de kerkvoogdij) en een paar wethouders de dienst uit in het dorp, wisten zij wat goed voor ons was, vormden zij 't sanhedrin. In 1976 werden het gast- en weeshuis van architect H.J. Jesse gesloopt.

vrijdag 9 februari 2018

De Rabobank – De Voorstraat (12)

De pastorie aan de Voorstraat.

Naast het politiebureau, op de hoek van de Voorstraat en het Noordeinde had je de Raiffeisenbank, later, na de fusie met de Boerenleenbank, Rabobank geheten. In de tijd dat ik jong was, liet ik er nog m'n spaarpotje legen. Toen ik wat ouder werd, ben ik er gauw bij weggegaan.
Rijk geworden van al die hypotheken voor al die Katwijkse koophuizen wilden ze op een gegeven moment wel uitbreiden. Ze hadden hun oog laten vallen op het politiebureau, het oude pand van Meerburg, waarin nu het Katwijks Museum gehuisvest is. Gelukkig ging dat niet door. De sloop van nog een pand van Jesse hadden de Katwijkers waarschijnlijk niet meer getrokken, na de vernietiging van het gast- en weeshuis aan de Voorstraat en het oude politiebureau met het torentje aan de Tramstraat. Maar wel moeten slikken. Want de bank ging onverdroten verder. Als ze het pand van Meerburg niet konden krijgen, gingen ze gewoon naar de overkant, waar de ijzerhandel van Oudshoorn zat, met daarnaast de pastorie waar dominee Vink nog gewoond had. Dat was een dubbel huis met in de hal in het midden een prachtige trap. Dan dat maar slopen. Zo kwam de bank tegenover het museum terecht. Na een paar jaar gingen ze er, nog rijker geworden, alweer uit en kwam er een supermarkt in. Nu togen ze naar een plek bij de jachthaven, waar een oude nettenschuur eraan moest geloven. Ze bouwden er het lelijkste gebouw van Katwijk, met roltrappen. Hoe megalomaan! Een gebouw, compleet detonerend met de omgeving,* waar ze nu ook alweer uit gaan, nu omdat ze moeten krimpen. Hetzelfde geintje als in Katwijk aan Zee flikten ze in Katwijk-Binnen, aan het einde van Rijnstraat, waar mooie panden moesten wijken voor een nieuwbakken bankpand. Ook daar gingen ze uit. De Rabobank, die ooit de Museumjaarkaart uitgaf, maar in Katwijk een spoor van vernieling achterliet.

De Rabobank toen ze nog op de plek zat waar mijn spaarpotje geleegd werd.
Aan de overkant de ijzerhandel van Oudshoorn. Voor de zijmuur waar je
tegenaan kijkt, stond meer naar achteren de pastorie.

* Waar je het ook zou neerzetten, het detoneert altijd, compleet. Dat komt omdat het zo oerlelijk is.

dinsdag 6 februari 2018

Een gezellige straat – De Voorstraat (11)


Behalve kerken, een gast- en weeshuis en pastorieën – wel drie: die naast de Nieuwe Kerk, naast de Vredeskerk en nog een losse tegenover het politiebureau –, waren er de winkels en cafés. Er zat een koetsier, er waren boerderijen. Die van Haasnoot, naast de dam van Taat en nog eentje tegenover het oude gasthuis waarin later de de Openbare Christelijke Bibliotheek en Leeszaal gevestigd was. Daar haalde je je eerste boeken.

De Voorstraat. Tegenwoordig hangen er beveiligingscamera's en kun je er parkeren voor twee euro per uur, omgerekend, want dat doe je dan toch wel even: 4,40 gulden! Zo'n beetje het tarief dat Amsterdam had, toen in Katwijk de eerste parkeermeters kwamen.

vrijdag 2 februari 2018

Een sfeervolle straat – De Voorstraat (10)

Mijn overgrootmoeder Pietje van Rijn-Guijt (± 46 jaar), met haar kinderen,
op het muurtje van de Nieuwe Kerk van links naar rechts Agaath (± 5 jaar),
Teun (± 8 jaar) en Maartje (± 19 jaar), tegen het muurtje links Lena (± 15 jaar)
en rechts waarschijnlijk Mien (± 10 jaar). De foto is ongeveer uit 1935.

De Voorstraat was een sfeervolle straat, lommerrijk, door alle bomen die er stonden. Sjiek, door alle deftige gebouwen die er stonden: schuin tegenover het politiebureau het postkantoor, met hoge ramen en een hoge brievenbus ervoor, waar ik opgetild door mijn vader of mijn moeder nog wel eens een brief in mocht doen, het Jeugdhuis, om de christelijke jeugd- en jongerenverenigingen een dak te bieden, daarnaast, op de plaats waar nu Hervormd Kerkelijk Centrum 'Het Anker' gevestigd is, de Kapel van de Nederlandse Hervormde Kerk, ook wel de Zael genoemd, twee kerken, de Nieuwe Kerk en de Vredeskerk – die zijn er gelukkig nog –, en verder veel winkels, een bakker en nog een bakker en nog een, van de betere soort welteverstaan, een groenteboer, een kaasboer, sigarenhandels, een boekhandel, schoenenzaken, Jamin, De Gruyter, noem maar op. Alles was er te krijgen, in de Voorstraat, de P.C. Hooft van Katwijk, met hier en daar nog een oude rederswoning, met een uitbouwtje aan de straatzijde. Je kon er heerlijk wandelen, zo onder het geboomte.


In de Hongerwinter van 1944-1945 zijn veel bomen omgezaagd. Dat zie je aan deze foto's. Ze zijn van voor de oorlog. Toen de bomen er niet meer waren, bleef het nog wel een tijdje sjiek, of harmonieus, zoals iemand opmerkte, zeker toen het gast- en weeshuis er nog waren, tegenover de Nieuwe Kerk, met de pastorie ernaast.